Een belangrijk doel van deze cursus is dat u leert hoe u bewegingsstoornissen effectief kunt onderzoeken en dit in de praktijk toepast tijdens consulten. In dit onderdeel bespreken en oefenen we een korte screeningsmethode die binnen 5 tot 10 minuten kan worden uitgevoerd. Deze screening maakt het mogelijk om verschillende bewegingsstoornissen, met name die veroorzaakt door medicatie, te detecteren. Regelmatige uitvoering van dit onderzoek is essentieel om te beoordelen of een bewegingsstoornis al in lichte mate aanwezig was vóór de start van een behandeling en om vast te stellen of deze zich in de loop van de therapie ontwikkelt. Dit draagt bij aan zowel vroegtijdige preventie als gerichte interventie.

Katatonie komt vaker voor dan vaak wordt aangenomen, maar wordt regelmatig niet herkend of ten onrechte aangezien voor bewegingsarmoede. Het is vrijwel altijd secundair aan een onderliggende aandoening, meestal een psychiatrische stoornis zoals affectieve stoornissen of psychosen. De diagnose katatonie is primair klinisch en vereist een gedegen beoordeling van de voorgeschiedenis, onderliggende oorzaak, symptomatologie en beloop. De DSM-5 definieert twaalf diagnostische criteria die houvast bieden bij het vaststellen van katatonie, aangevuld met een breed scala aan ondersteunende symptomen. Katatonie kent drie klinische vormen:

• Stuporeuze katatonie: gekenmerkt door bewegingsarmoede, mutisme en starheid. 
• Katatonie met opwindingstoestand: waarbij ernstige agitatie en ongeorganiseerd gedrag op de voorgrond staan. 
• Maligne katatonie: een potentieel levensbedreigende vorm met autonome ontregeling, koorts en rigiditeit.

Het belang van vroege herkenning kan niet genoeg worden benadrukt, gezien de potentiële complicaties en de vaak goede behandelbaarheid. In dit onderdeel bespreken we de diagnostische kernpunten, valkuilen en therapeutische mogelijkheden, geïllustreerd aan de hand van casuïstiek

Casuïstiek I: Bewegingsstoornissen in de psychiatrische praktijk
De herkenning van bewegingsstoornissen is in de psychiatrische praktijk niet altijd eenduidig. Er is vaak sprake van een overlap tussen meerdere stoornissen, een atypische presentatie die diagnostische vragen oproept, of co-morbiditeit met een neurologische of psychiatrische aandoening. Dit vraagt om een gestructureerde en analytische benadering. In dit eerste casuïstiekdeel analyseren we praktijkvoorbeelden en gaan we in op:

• "Wat observeer ik?" – Welke kenmerken wijzen op een specifieke bewegingsstoornis?
• "Wat zou het anders kunnen zijn?" – Welke differentiaal diagnostische overwegingen spelen een rol?

We gebruiken animaties uit het boek naast video’s van cliënten om de fenomenologie van de verschillende bewegingsstoornissen helder te illustreren en de herkenning in de klinische praktijk te verbeteren.

Casuïstiek II: Functionele bewegingsstoornissen en diagnostische valkuilen
Naast organische bewegingsstoornissen vormen functionele bewegingsstoornissen een diagnostische en therapeutische uitdaging. In dit tweede casuïstiekdeel richten we ons specifiek op:

• Klinische kenmerken van functionele bewegingsstoornissen en hoe deze verschillen van medicatie-geïnduceerde of neurologische stoornissen.
• Diagnostische strategieën om functionele stoornissen betrouwbaar te onderscheiden.
• Interventies en communicatiestrategieën bij functionele bewegingsstoornissen.

Door middel van interactieve casuïstiek en discussie leren deelnemers subtiele diagnostische aanwijzingen herkennen en effectief differentiëren.